Streaming vervangt downloads: 'voorkomen dat consument dubbel betaalt'
Per 1 januari gaat de zogeheten thuiskopieheffing met 30% omlaag. Tweede Kamerlid Astrid Oosenbrug (PvdA) sluit niet uit dat de heffing de komende jaren verder omlaag kan. Via een motie over de thuiskopieheffing die ze samen met Jeroen van Wijngaarden (VVD) indiende, stelde ze veilig dat de thuiskopieheffing voortaan tijdig aangepast wordt aan het snel veranderende mediagebruik. De motie werd op 18 december door de Kamer aangenomen.
Hoe zat het ook weer met die thuiskopieheffing?
Bij de aanschaf van bijvoorbeeld een mobieltje, een computer of een settopbox met harddisk betaalt de consument enkele euro's extra. Dat geld, de thuiskopieheffing, dient als compensatie voor auteurs en artiesten die anders geen vergoeding zouden krijgen voor gekopieerde muziek of films.
Waarom gaat de thuiskopieheffing omlaag?
Dat komt door een uitspraak van het Europese Hof van Justitie. Het Hof bepaalde dat bij de berekening van de heffing geen rekening gehouden mag worden met downloads uit illegale bronnen. De thuiskopieheffing mag alleen nog betrekking hebben op het voor privégebruik kopiëren van muziek en films uit legale bronnen.
Wordt er dan niet meer illegaal gedownload?
Dat gebeurt nog wel, maar véél minder dan vroeger. En die gekopieerde dvd's die je vroeger op elke markt kon kopen, die zie je ook niet meer. Wij vinden een downloadverbod dan ook onnodig. Bovendien: er is al een uploadverbod. En een uploadverbod is makkelijker te handhaven dan een downloadverbod. Om een downloadverbod te handhaven zou je bij de opsporing van overtredingen ook snel in conflict komen met de internetvrijheid. Wij vinden dat je het geld dat nodig zou zijn om een downloadverbod te handhaven veel beter op een positieve manier kunt besteden. Bijvoorbeeld door mensen nog meer te stimuleren om te betalen voor hun content. Daar zijn tegenwoordig meer dan genoeg mogelijkheden voor.
Dankzij diensten als Spotify en VoD-diensten gebeurt dat toch ook steeds meer?
Jazeker. 'Bezit' is er haast niet meer. Zeker de jongere generatie, en ik zelf ook overigens, wil best vijf of tien euro betalen voor een muziek- of filmmaandabonnement. Kijk, vroeger kón je bijna niet anders dan downloaden. Maar dat is grondig veranderd. Er is een enorme verschuiving gaande in het mediagebruik. En Nederland loopt hiermee voorop dankzij de snelle infrastructuur. Internetproviders prijzen hun snelheden soms nog aan met kreten als 'lekker snel downloaden'. Voor mij heeft dat een illegale bijsmaak. Liever zou ik zien dat ze zouden adverteren met 'lekker streamen'.
En de verschuiving in het mediagebruik moet terugkomen in het vergoedingensysteem?
Ja. Mijn uitgangspunt is dat de makers een eerlijke beloning verdienen voor hun werk. Dat staat buiten kijf. Maar het systeem daarvoor moet wel aan blijven sluiten bij een veranderende wereld. Dat is ook wel zo logisch in de ogen van de consument. Die gaat ervan uit dat als hij betaalt voor een Spotify-abonnement dat een deel van zijn bijdrage eerlijk over de artiesten verdeeld wordt. Aanbieders van streaming- en Video on Demand-diensten hebben ook daadwerkelijk al grote bedragen uitbetaald aan artiesten, makers en organisaties van rechthebbenden. Misschien loopt dat nog niet altijd perfect, maar in de basis is het een prima systeem. En als de consument de makers betaalt via een abonnement op streamingdiensten, dan is het niet redelijk om hem ook voor thuiskopietjes – die hij niet maakt – te laten betalen via een heffing op apparatuur. Dat kun je dan niet meer uitleggen.
Dus de thuiskopieheffing kan de komende jaren verder omlaag?
Ik ben heel benieuwd naar de ontwikkelingen. Aanvankelijk stonden de bedragen van de thuiskopieheffing vast voor de komende drie jaar. Met onze motie hebben we daar verandering in gebracht. Drie jaar is een eeuwigheid in de ICT-wereld. De veranderingen gaan zó snel. Netflix is nog maar goed een jaar in Nederland en kijk eens wat voor vlucht dat al heeft genomen. Via onze motie hebben we gewaarborgd dat het mediagebruik in elk geval jaarlijks wordt gemonitord. Dat gaat de SONT (red.: Stichting ONderhandelingen Thuiskopievergoeding) vanaf nu doen. En als uit die monitor blijkt dat streaming verder groeit, weet je dat het aantal thuiskopieën daalt en kan de thuiskopieheffing verder omlaag. Je wilt ook niet dat iedereen achterover gaat leunen omdat er toch wel inkomsten zijn via de thuiskopieheffing. Men kan beter inzetten op nieuwe diensten en in het verlengde daarvan zorgen dat de opbrengsten eerlijk verdeeld worden over de makers.
Astrid Oosenbrug is lid van de Tweede Kamer en woordvoerder ICT en privacy voor de PvdA-fractie
